Có thể nói, sữa hạt là cụm từ chung nói về các loại sữa được tạo nên từ nguyên liệu là các loại hạt ngũ cốc – nghĩa là sữa có nguồn gốc từ thực vật. Loại sữa này khác với sữa động vật do tuyến vú của các con vật tiết ra (ví dụ như: sữa bò). Các loại hạt khác nhau sẽ cho ra những loại sữa hạt có tên tương ứng khác nhau như: sữa đậu nành, sữa ngô, sữa hạt sen, sữa hạt óc chó, sữa hạt hạnh nhân, … Mỗi loại hạt có 1 vị riêng từ đó cho ra loại sữa có vị khác biệt nhau. Vì các loại hạt chứa bên trong các loại dinh dưỡng cũng hết sức đa dạng nên sữa hạt có nhiều công dụng khác nhau tuỳ thuộc vào nguyên liệu làm nên chúng. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về các loại sữa hạt thông dụng: tác dụng và cách làm sữa hạt đó tại nhà nhé!
Những điều cần biết về sữa hạt
Sữa hạt là gì?
Sữa hạt là tên gọi các loại thức uống chế biến từ các loại hạt. Vì thế, chúng ta có khá nhiều loại sữa “thực vật” với tên gọi theo loại hạt để chế biến như sữa đậu nành, sữa đậu phộng, sữa đậu xanh, sữa ngô (bắp)… Và việc uống sữa hạt có tác dụng dinh dưỡng hoàn toàn tương tự như khi ăn các loại hạt chế biến ra chúng, khác nhau duy nhất là ở dạng lỏng nhũ tương thay dạng hạt rắn mà thôi.
Theo thành phần dinh dưỡng của các loại hạt, những loại sữa hạt được chia làm hai nhóm là: sữa hạt giàu chất béo, đạm (hạnh nhân, óc chó, các loại đậu…), và sữa hạt ngũ cốc (yến mạch, gạo lứt, khoai lang, ngô…).
Ưu điểm của sữa hạt
Theo thành phần dinh dưỡng, các loại hạt có các ưu điểm như: (1) lượng chất bột đường (carb) từ 15-45%, thấp hơn trong ngũ cốc; (2) lượng chất đạm, đặc biệt trong đậu, khá cao, trung bình từ 7-35%, (3) lượng chất béo cao, đặc biệt axit béo không no nhiều nối đôi (polyunsaturated fat, PUF) như các axit omega-3, 6, 9, (4) nhiều chất xơ, (5) Nhiều vitamin, khoáng chất, và (6) Nhiều chất chống oxy-hóa (anti-oxidants). Vì thế, các nhà dinh dưỡng kết luận rằng sữa hạt là thức uống bổ sung dinh dưỡng rất tốt cho cả nam phụ lão ấu.
Nhược điểm của sữa hạt
Cũng theo các phân tích về thành phần dinh dưỡng, các nhà khoa học lại chỉ ra các nhược điểm của sữa hạt là: (1) Dù các loại hạt rất giàu chất đạm, nhưng đặc tính chung của các loại đạm thực vật là không “hoàn chỉnh” vì thường không có sự cân đối và thiếu các axit amin tối cần thiết (essential amino-acid) cho cơ thể, đặc biệt cho trẻ em đang phát triển, trưởng thành.
Do đó, khi ăn nhiều đạm thực vật không cân đối cơ thể sẽ không tổng hợp được các protein cần thiết nên cơ thể khó phát triển hoàn chỉnh, cân đối, (2) Cũng như các thức ăn gốc thực vật khác, sữa hạt “nguyên chất” sẽ không có vitamin B12, loại vitamin tối rất cần thiết để sinh tổng hợp huyết cầu tố, hemoglobin, Hb. Người uống sữa hạt thuần túy mà không bổ sung vitamin B12 chắc chắn sẽ bị thiếu máu nhược sắc, (3) Trong sữa hạt có chứa các axit phytic sẽ gắn kết với calci, sắt, kẽm..Trẻ nhỏ uống sữa hạt sẽ bị thiếu calci, sắt, kẽm… có thể bị còi xương, thiếu máu dinh dưỡng.
Sữa hạt giả, sữa hạt “hóa chất”
Hiện nay, vấn đề an toàn thực phẩm đang là báo động đỏ ở Việt Nam. Trong các loại thực phẩm “bẩn”, thực phẩm ô nhiễm, sữa hạt giả, sữa hạt pha bằng hóa chất, “sữa ngô không có ngô” cũng là vấn đề gây lo lắng cho người tiêu dùng.
Chỉ với nước pha đường, một ít nước lọc ngô, một muỗng tinh dầu ngô và tinh dầu sữa, các nhà “sản xuất” bất lương cho ra ngay sữa ngô được giới thiệu có cánh là “đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, không chất bảo quản, không phẩm màu, không đường hóa học, rất tốt cho sức khỏe…”
Với sữa đậu nành, cách chế biến cũng dựa vào hóa chất tương tự: chỉ với 1 ký bột sữa không nhãn mác, cho thêm ít ‘tinh dầu’ đậu nành, người bán đã có đến 50 lít ‘sữa đậu nành’ bán tràn lan trên đường phố…
Tuy chưa có tình trạng làm giả sữa của những loại hạt quý như óc chó, hạnh nhân, dẻ.., nhưng việc tráo đổi nguồn gốc xảy ra thường xuyên. Các nhà phân phối bất lương thường tráo đổi những hạt từ Trung Quốc đem bán ra thị trường với giá như chính phẩm từ Âu Mỹ…
Những cách làm sữa hạt đơn giản tại nhà
Cách làm sữa đậu nành ngậy thơm
Nguyên làm sữa đậu nành
Đậu nành: 200g
Nước: khoảng 1 lít
Dụng cụ: Máy xay sinh tố
Vải lọc
Chi tiết cách làm sữa đậu nành
- Để không tốn thời gian bạn chỉ cần tranh thủ khoảng vài phút buổi tối ngâm đậu rồi và để qua đêm, sáng hôm sau đã có một nồi đậu nở to, đều.
- Bạn cho đậu vào máy xay nhuyễn với nước: 100g đậu/ 400ml nước.
- Sau khi xay, bạn dùng tấm vải để lọc cặn. Lọc nhiều lần để được sữa ngon nhất nhé!
- Cuối cùng, bạn chỉ cần đun sôi sữa đậu và thế là bạn đã có ly sữa đậu thơm ngon rồi đấy
Cách làm sữa đậu nành mè đen thơm bùi
Nguyên làm sữa đậu nành mè đen
Đậu nành: 200g
Mè đen: 30g
Lá dứa: 6 cọng
Nước lọc: 1 lít
Đường : tuỳ khẩu vị.
Chi tiết cách làm sữa đậu nành mè đen
- Đậu nành mua về ngâm khoảng 4¬5 giờ cho đậu mềm. Rửa lại sạch với nước. Vớt ra để ráo.
- Mè đen đem đi rang lên cho thơm.
- Cho mè đen, đậu và nước vào máy xay sinh tố xay nhuyễn. Cho hỗn hợp xay vào một cái túi vắt cho thật khô.
- Bạn vắt sao cho lượng nước sữa thu được gần bằng với lượng nước ban đầu như vậy những bột trong đậu mới ra hết.
- Cho nước đậu vào nồi, cho lá dứa rửa sạch vào và nấu với lửa nhỏ. Đợi cho sữa sôi thì giảm lửa, để sôi thêm khoảng 5¬10 phút là được.
- Tắt lửa và cho đường vào. Tuỳ khẩu vị mà bạn cho đường nhiều hay ít.
- Cho sữa đậu nành ra ly, có thể uống nóng hoặc lạnh đều ngon.
- Yêu cầu: Sữa thơm mùi mè, có màu đen tự nhiên, không quá ngọt. Sữa nấu với lửa nhỏ để không bị trào hay khét. Sữa sánh mịn, thơm đậu.
Cách làm sữa hạt hạnh đậu xanh thanh mát
Nguyên làm sữa hạt đậu xanh
Đậu xanh cà còn vỏ: 400g
Đường trắng: 100g
Lá dứa: 2¬3 cọng
Chi tiết cách làm sữa hạt đậu xanh
- Đậu xanh mua về rửa sạch, ngâm khoảng 6¬7 giờ bằng nước ấm để hạt đậu mềm, nở bung và tróc vỏ.
- Đãi vỏ cho thật sạch, vớt ra để ráo. Ngoài ra bạn cũng có thể sử dụng đậu xanh cà sạch vỏ, nhưng sao do chủ quan mình thấy loại đậu này ít béo và thơm hơn loại còn vỏ.
- Cho đậu xanh đã đãi vỏ vào nồi, cho nước lọc vào cao hơn đậu khoảng 1 đốt ngón tay.
- Đun nhỏ lửa cho đậu chín mềm, vớt bọt.
- Đậu chín mềm thì cho đậu vào máy xay và xay thật nhuyễn.
- Cho phần đậu đã xay vào nồi, lúc này nếu bạn thấy quá đặc thì có thể cho thêm nước, tuy nhiên nếu lõng quá thì cũng không ngon.
- Cho lá dứa rửa sạch và bó lại thành bó vào nồi đậu xanh, bật lửa và nấu với lửa nhỏ để sữa không bị trào.
- Nấu khoảng 5-10 phút thì cho đường vào, tuỳ khẩu vị bạn cho đường nhiều hay ít. Nấu thêm khoảng 2 phút cho đường tan hết thì tắt bếp.
- Đợi sữa nguội cho vào chai hay bình, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh. ¬ Bạn cũng có thể uống nóng hay lạnh tuỳ thích. Tuỳ khẩu vị có thể thêm sữa tươi nếu thích.
Cách làm sữa hạt điều bổ dưỡng
Nguyên làm sữa hạt điều
3 chén (710 ml) nước, 1/2 chén (70g) hạt điều
Chi tiết cách làm sữa hạt điều
Bước 1: Cho các hạt điều và nước vào máy xay sinh tố.
Bước 2: Xay hỗn hợp trên đến khi nào không còn nghe tiếng hạt điều nữa thì dừng ( khoảng 1 – 2 phút)
Bước 3: Rót sữa ra ly, sữa hat điều này có thể bảo quản trong tủ lạnh từ 1 – 2 ngày. Trong khoảng thời gian đó nếu bạn thấy hạt điều lắng xuống thì nhớ xay lại chút rồi dùng.
Bước 4: Thưởng thức ly sữa hạt điều ngon
Công dụng của hạt điều:
Hạt điều có hàm lượng chất béo thấp rất tốt cho tim mạch
Cải thiện da và tóc
Giúp xương chắc khỏe
Tips: Sẽ ngon hơn nếu bạn cho thêm 1 ít mật ong hoặc vani vào sữa
Nếu hệ tiêu hóa của bạn hơi yếu thì bạn có thể ngâm hạt điều trước khi xay, hoặc lọc bớt hạt trước khi uống.
Như vậy, đa phần các loại hạt quen thuộc mà chúng ta hay biết đến và khá dễ tìm mua ngoài chợ đều có thể làm thành các loại sữa hạt. Sữa đậu nành rõ ràng là loại sữa hạt được sử dụng nhiều nhất vì đậu nành là nguyên liệu giá rẻ đễ mua. Ngoài ra, bạn cũng có thể làm sữa từ các loại đậu tương tự như: Đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ, đậu trắng, … Sữa hạt sen mang công dụng của hạt sen nên giúp kích thích giấc ngủ rất tốt. Ngoài ra còn có sữa hạt vừng, sữa bắp hay sữa hạt óc chó, sữa hạt hạnh nhân, … cũng hết sức hấp dẫn. Bạn có thể làm tất cả các loại sữa trên tại nhà chủ yếu bằng cách xay, lọc và đun. Chúc bạn thành công khi thực hiện các loại sữa hạt cho bản thân và gia đình nhé!
